حوزه تصمیم گیری ایالات متحده از اوایل قرن بیستم و پس از عدول از سیاست انزوا جهت اتخاذ سیاست های منطقی و موثر خود در مناطق مورد هدف و راهبردی کاخ سفید، تلاش کرده تا مراکز فکری تخصصی را ایجاد کند.

این مراکز فکری که به بررسی تحولات سیاسی، اقتصادی، نظامی و... مناطق مختلف جهان می پردازد، تحلیل ها و چشم اندازهای راهبردی موثر را به سیاستمداران حوزه تصمیم سازی آمریکا ارائه می کنند. بنیاد پژوهشی«جیمز تاوون»یکی از همین ها است، لذا در این نوشتار سعی شده تا با بررسی پیشینه تاریخی و اهم فعالیت های این بنیاد فکری، نقش آن در حوزه تصمیم گیری کاخ سفید مورد بررسی قرار گیرد.

پیشینه تأسیس

بنیاد پژوهشی جیمز تاوون(james town)در سال 1984 تأسیس شد؛ تا هنگامی که «ویلیام گیمیر»، رئیس پیشین این بنیاد همکاری خود را با«آرکادی شوچنکو»، مقام رسمی بلندپایه شوروی سابق(تا زمانی که وی پست خود را به عنوان معاون کل سازمان ملل متحد رها کرد)ادامه داد، بنیاد جیمز تاوون به سرعت تبدیل به منبع اصلی اطلاعات در مورد عملکرد داخلی از جوامع بسته توتالیتر شد.
بنیاد جیمز تاوون به طور مستقیم فعالیت های خود را بر روی موضوع گسترش دموکراسی و آزادیهای فردی در کشورهای سابق بلوک شرق متمرکز کرد. در طول دهه 80 این بنیاد با استفاده از کارشناسان کلیدی مانند آرکادی شوچنکو، عضو عالی رتبه، دیپلمات سابق شوروی و«یون پاسیپا»رئیس سابق سرویس اطلاعاتی رومانی و ... نقش بسزایی در همراه کردن تحولات دولت های متبوعشان(که به طور مستقیم با آمریکا در تعارض قرار داشتند)با سیاست های کاخ سفید داشت.

اهم فعالیت های بنیاد جیمز تاوون

بنیاد«جیمز تاوون»به عنوان یک موسسه تحقیقاتی، تمرکز مطالعاتی بر روی آسیا، اروپا، چین و بررسی تروریسم در سطح جهان دارد. این موسسه به صورت خیریه عمومی فعالیت می کند. این بنیاد طبق بخشنامه 501 و قانون مالیاتی درآمد داخلی 509 آمریکا از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
پس از حوادث 11 سپتامبر این بنیاد کوشیده تا تمامی حوادث منطقه ای اوراسیا را با تمرکز بر تروریسم جهانی و گروه های بین المللی تروریستی مانند القاعده پوشش دهد. از این رو تحلیلگران این موسسه همواره سعی کرده اند تا تجزیه و تحلیل و تفسیر تحولات منطقه ای خود را از طریق اطلا ع رسانی به جامعه سیاست گذاری ایالات متحده ارائه دهند.
بنیاد«جیمز تاوون»هدف خود را در اطلاع رسانی و آموزش سیاست گذاران کاخ سفید و جامعه سیاسی آمریکا تعریف کرده است. به همین منظور، این بنیاد پژوهشی کانون برنامه و طرح های مطالعاتی خود را در راستای جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل تحولات و رویدادهای مناطق راهبردی در اهداف و سیاست های کاخ سفید قرار داده است. بر این اساس، بنیاد جیمز تاوون تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مناطقی چون اروپا، اروپای شرقی، آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز و بطور تخصصی چین، ایران و ترکیه را بررسی کرده و با تجزیه و تحلیل آنها، گزارش های راهبردی را به کنگره و مقامات کاخ سفید ارائه می دهد. به طوری که گفته می شود تولیدات این بنیاد پژوهشی بطور ویژه ای مورد استقبال مقامات کنگره و پنتاگون، محافل دانشگاهی و رسانه های آمریکایی قرار گرفته است. بنیاد پژوهشی جیمز تاوون دارای نشریاتی مطرح و معتبر است که بطور گسترده در میان نهادهای دولتی و رسانه ای آمریکا توزیع می شود. نشریه تروریسم مانیتور یکی از تولیدات قابل توجه این بنیاد پژوهشی است که در بیست سال اخیر با ارائه مقالات و گزارش های راهبردی و تحلیلی توانسته شهرتی بین المللی را برای خود به ارمغان بیاورد. دامنه مطالعاتی این نشریه، تحولات روسیه (اتحادیه جماهیر شوروی اسبق) تا چین را در برگرفته است. در دومین سالگرد حوادث 11 سپتامبر بنیاد جیمز تاوون اقدام به انتشار تروریسم مانیتور کرد که به عنوان تنها نشریه ای که به بررسی جنگ علیه تروریسم و مبارزه با گروه های تروریستی می پردازد، مشهور است. این نشریه چشم انداز منحصر به فردی را با کمک کارشناسان برجسته جهان در زمینه تروریست بین المللی، ارائه می کند. دیلی مانیتور اوراسیا(Eurasia Daily Monitor)، یکی دیگر از نشریات بنیاد پژوهشی جیمز تاوون می باشد. این نشریه که در واشنگتن دی سی تهیه می شود از سال 2004 شروع به کار کرده و به طور ویژه به بررسی اوضاع و تحولات امنیتی حال و در حال ظهور کشورهای مشترک المنافع (شوروی سابق) می پردازد. هم اکنون این نشریه به تجزیه و تحلیل تحولات در آسیا و اروپا پرداخته و پیامدهای این تحولات را بر مقامات ایالات متحده و غرب تشریح می کند. این نشریه بیش از 4000 مشترک ثابت دارد که مقامات سیا و پنتاگون، سیاستمداران کاخ سفید، نمایندگان کنگره و سنا، مدیران رسانه و تحلیلگران سیاسی بخش مهم و قابل ملاحظه ای از آن هستند. هفته نامه شمال قفقاز(North Caucasus Weekly) از نشریات مهم و تخصصی بنیاد جیمز تاوون است که به بررسی بحران های موجود در میان جمهوریخواهان جدایی طلب در این منطقه می پردازد. مأموریت این نشریه اطلاع رسانی به سیاست گذاران، رسانه ها و عموم مردم در رابطه با تحولات چچن و بحث در مورد ریشه های جنگ و یافتن راه صلح است. این نشریه در ژانویه 2003 توسط «لورانس یوزل» کسی که دفتر بنیاد جیمز تاوون را در مسکو تأسیس کرد، اداره می شود. او یکی از متخصصین شوروی سابق و تحصیل کرده دانشگاه «یال» است که مطالب چاپ شده زیادی در مطبوعات آمریکا، انگلستان و روسیه دارد. او همچنین رئیس دفتر بین الملل دیده بان آزادی مذاهب است.
لازم به ذکر است رئیس بنیاد پژوهشی جیمز تاوون دکتر گلن هاوارد(Glen Howard) می باشد که متخصص و کارشناس برجسته ای در حوزه مطالعات روسیه، آذربایجان و دنیای عرب است. وی همچنین متخصص در زمینه منطقه قفقاز و آسیای مرکزی است. او قبلاً به عنوان یک تحلیلگر در موسسه بین المللی علوم کاربردی علوم بین المللی (SAIC) که یک مرکز تحقیقات استراتژیک می باشد، فعالیت می کرده است. مقالات او در روزنامه وال استریت ژورنال به چاپ رسیده است. هاوارد به عنوان مشاور به بخش خصوصی و سازمان های دولتی، از جمله وزارت دفاع آمریکا، شورای اطلاعات ملی و کمپانی های بزرگ نفتی فعال در آسیای مرکزی و شرق میانه مشاوره می دهد.

مراکز مطالعاتی وابسته به بنیاد جیمز تاوون

بنیاد مطالعاتی جیمز تاوون دارای مراکز پژوهشی متعددی است که در حوزه های تخصصی این بنیاد تمرکز فکری و مطالعاتی دارند. مرکز مطالعاتی«چاینا بیریف» (China Brief)، یکی از مراکز زیر مجموعه بنیاد جیمز تاوون است و به بررسی تحولات سیاسی، اقتصادی و سیاست های داخلی و خارجی چین پرداخته و بطور تخصصی عملکرد نظامی و امنیتی چین را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. این نشریه زیر نظر دکتر آرتور واردون مدرس دانشگاه پنسیلوانیا ویرایش و چاپ می شود. از این رو علاوه بر مخاطبان خاص خود در داخل آمریکا، در چین نیز به طور متناوب مطالب آن ترجمه و در روزنامه های معتبر و وب سایتها و مجلات چینی درج می گردد. بخش وسیعی از خوانندگان این نشریه در شرق آسیا هستند و مطالب آن به طور گسترده به عنوان تیترهای اصلی در روزنامه ها چاپ می شود؛ مرکز مطالعاتی (Militant Leadership Monitor) از دیگر مراکز وابسته به بنیاد جیمز تاوون است که به بررسی افراد، شخصیت ها و جریانات شبه نظامیان عرب می پردازد؛ مرکز مطالعاتی اوراسیا (Eurasia Daily Monitor) که توسط زال آنجا پاریدز(Zaal Anjaparidze) مدیریت می شود در زمینه بررسی سیاست داخلی و خارجی گرجستان مطالب متعددی به رشته تحریر در آورده است و همچنین تحولات سیاسی، نظامی کشورهای منطقه را مورد بررسی قرار می دهد.

عملکرد بنیاد جیمز تاوون در روند تاریخی

در طول دو دهه گذشته، بنیاد جیمز تاوون اقدام به ایجاد شبکه جهانی گسترده ای از کارشناسان از دریای سیاه تا سیبری و از خلیج فارس تا اقیانوس آرام کرده است. این هسته علمی شامل افرادی مانند مقامات عالی رتبه دولتی و افسران نظامی سابق، دانشمندان علوم سیاسی، روزنامه نگاران، محققان و اقتصاد دانان می شود. بینش و خط مشی کلی آنها بیشتر بر روی تهدیدات جهانی و بررسی موضوع تروریسم بین المللی متمرکز شده است. این بنیاد پژوهشی با ارائه تحلیل ها و گزارش های راهبردی به حوزه تصمیم گیری ایالات متحده، توانسته نقش قابل ملاحظه ای را در سیاستگذاری های کاخ سفید به خود اختصاص دهد. به عنوان مثال بنیاد جیمز تاوون در اواسط دهه 90میلادی، طرح احداث خط لوله زیر دریای خزر برای قزاقستان و ایجاد خط لوله دیگری که نفت ترکمنستان را به دریای سیاه انتقال می دهد را به کاخ سفید ارائه کرد که کاخ سفید و متحدان غربی اش به عنوان یکی از راه های کاهش وابستگی نفتی به خلیج فارس و خاورمیانه و استفاده از منابع نفتی دریای خزر این طرح را در دستور کار سیاست های منطقه ای خود قرار دادند.
همچنین این بنیاد فکری تمرکز جدی بر روی جهان اسلام و خصوصاً ایران دارد. به طوری که به شکل تخصصی تحولات اجتماعی و فرهنگی کشورهای اسلامی به ویژه جمهوری اسلامی را در منطقه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد.